Сёньня 225 год таму нарадзіўся выбітны беларускі паэт, класік светавой літаратуры Адам Міцкевіч (Adam Mickiewicz). Яго творы перакладзены на больш чым на 30 моў свету, ягоная біяграфія і творчасць шчыльна звязаныя з беларускай зямлёй. Памяць пра поэта ўвекавечана ў многіх краінах, асабліва ў Польшчы, дзе шануюць, як найвялікшага паэта эпохі рамантызму. Адам Міцкевіч не толькі паэт, але і палітычны дзеяч, публіцыст, перакладчык, філосаф, рэлігійны дзеяч, вайсковец, акадэмічны педагог.
Адам нарадзіўся ў Навагрудскім павеце (цяпер Баранавіцкі раён Беларусі) у вёсцы Завоссе 24 снежня 1798 года. Яго бацькі, Мікалай і Барбара Міцкевічы, паходзілі са збяднелай беларускай шляхты. Ён быў другім з пяці сыноў. Праз два гады пасьля нараджэння хлопчыка сям’я пераехала ў Навагрудак, але ў Завоссе працягвала вяртацца, найчасцей летам.
Першую адукацыю будучый паэт атрымаў у новагрудзкай дамініканскай школе. Пасьля сканчэння школы у верасні 1815 года Адам Міцкевіч паступіў на Віленскі ўніверсітэт. Спачатку ён выучаў фізіку і матэматыку, а потым перавёўся на гісторыка-філялягічны факультэт. Ва ўніверсітэцкай атмасферы таго часу асабліва моцныя былі патрыятычныя настроі і і мары пра незалежнасць Беларусі ад Расійскай імперыі. Разам з аднадумцамі Адам Міцкевіч стварыў тайнае аб’яднанне патрыятычнай моладзі — філяматаў. Спачатку гэта таварыства пастаўляла культурна-асветніцкія мэты, а пазней ўсталявала сувязі з будучымі дэкалябрамі.
Паэтычны талант Адама Міцкевіча выявіўся яшчэ ў школе, але перыядам інтэнсіўнай літаратурнай навукі сталі 1817-1819 гады, звязаныя з пачаткам яго падпольнай дзейнасці в філяматах. Першае друкаванае выданне твора Адама Міцкевіча «Гарадская зіма» з’явілася ў 1818 годзе.
Падчас летніх канікулаў адзін з універсітэцкіх сяброў пазнаёміў Адама з сваёй сваячкай Марылей Верашчак, якая жыла ў Тугановічах. Марыля была неардынарнай дзяўчынай: грала на фартэпіяна, любіла спяваць, вывучала французскую мову і выдатна ведала захаднееўрапейскую рамантычную паэзію. Развілася вялізарнае і чыстае каханне, якое абудзіла ў Міцкевічы сапраўднага паэта. Сваімі самыме лірычныя вершы Адам Міцкевіч прысвяціў Марыле.
Адам і Марыля часта гулялі ў калявідах і хадзілі на Свіцязь. Падчас такіх працяглых працяжэнь мясцовы рыбак расказваў моладзі цікавыя легенды пра русалак, якія выходзяць з возера і прывабляюць сваёй прыгажунай моладзь. Тады Міцкевіч дазнаўся пра горад Свіцязь, які адзін раз адышоў пад зямлю, і на яго месцы па яго словах з’явілася возера. Гэта азначыла нараджэнне балад «Свіцязь», «Свіцязянка», якія увайшлі ў першы том твораў поэта «Балады і рамансы».
Паездкі да Марылі працягваліся з года ў год, аднак бацькі Марылі лічылі, што Адам не годзіцца на мужчыну для іх дачкі. Таму Марылю выдалі за шляхціча. З марай звязаны ў творчасці Адама Міцкевіча цэлая гамма адчуванняў, яна засталася для поэта музай на ўсё жыццё.
У 1819 годзе Міцкевіч скончыў універсітэт і атрымаў напрамак у Коўпенскую гімназію. Тут ён вучыў лацінскую мову, але педагагічная дзейнасць не прыносіла яму задавальнення. У гэты час з’явілася яго вядомая «Ода да маладосці», якую можна назваць маніфестам вольнаадкрываючай моладзі. Аднадушна з маніфестамі, Адам Міцкевіч напісаў цэлы цыкл рамантычных балад, які ў 1822 годзе ўвайшоў у першы том яго твораў. Сярод вершаў цыклу ёсць такія вядомыя, як «Люблю я!», «Рамантыка», «Рыбка».
У 1823 годзе Міцкевіч пераехаў у Вільню. Тут ён стварыў сваю вядомую поэму «Гражына», у якой ажывае гісторыя Беларусі і Літвы. У Вільні Адам Міцкевіч пачаў шматгадовую працу над сваім самым філасофскім творам — поэмай «Дзяды».
У той час улады прыйшлі на след таемных аб’яднанняў. Найбольш актыўных філяматаў і філарэтаў адпраўлі ў зняволенне, а каго дадому пад паліцейскі нагляд. Для Міцкевіча зняволенне выглядала гонаровым. Ен пачаў падарожнічаць: Пецярбург, Адэса, Крым, Масква, зноў Пецярбург. Наведванне салона абранай фартепіяністкі Марыі Шыманоўскай, сустрэчы з Пушкіным і Вязэмскім, Рылеевым і Бестужэвым. Асабліва цесным быў сяброўства Адама Міцкевіча з Аляксандром Пушкіным.
Міцкевіч застаўся непахісным літаратурным і маральным аўтарытэтам, знаходзячыся далёка ад роднай зямлі, у эміграцыі. Яго творы прывозілі ў Беларусь і распаўсюджвалі нелегальна. Яны выхоўвалі патрыятычныя адчуваньні ў прыхільнікаў і чальцоў філяматаў і філарэтаў, удзельнікаў паўстанняў 1831 і 1863 гадоў, фарміравалі мастацкія густы моладзі.
Адам Міцкевіч жыў у Нямеччыне, Швейцарыі, Італіі. У 1832 годзе ён прыехаў жыць ў Парыж, тут напісаў адно з самых вядомых сваіх твораў — поэму «Пан Тадэвуш», якая стала гімнам роднай беларускай зямлі і яе народу. У 1834 годзе Адам Міцкевіч ажаніўся на дачцы вядомай польскай фартепіяністкі і кампазітара Марыі Шыманоўскай — Целіне.
Жонка народзіла Міцкевічу шэсць дзяцей: дачак Марылю і Хелену, а таксама сыноў — Юзафа, Аляксандра, Яна і Уладзіслава. Сын Уладзіслав стаў даследчыкам жыцця і творчасці свайго бацькі. Жонка памерла ў вясной 1855 года.
Пасля смерці жонкі ён паехаў з Парыжа ў Канстанцінопаль. Ужо на восени 1855 года, на пяцьдесят восьмым годзе жыцця Адам Міцкевіч памёр. Па адной з версій, у час эпідэміі ён захворэў на халеру. Па іншай (непацьверджанай) версіі, Адама Міцкевіча атруцілі рассейцы.
Паэт быў пахаваны на парыжскім кладбішчы Монмарансі, а ў 1890 годзе прапранаваныя Міцкевічам звезды перавезеныя з Парыжа ў Кракаў і змешчаныя ў саркофаг у Вавельскім саборы.
На Беларусі імя Адама Міцкевіча ў многіх гарадах даюць назвамі вуліц. У Навагрудку адкрыты Дом-музей паэта, на гарадской Замкавай гары ў яго гонар насыпаны мемарыяльны курган, а ў вёсцы Завоссе ўстаноўлены абеліск і знаходзіцца музей-усадьба.
У межах святкавання 225-годдзя Адама Міцкевіча ў Навагрудку ў скверы Адама Міцкевіча, побач з дубам, пасаджаным у гонар 200-годдзя поэта, адкрыты новы арт-аб’ект «Я шчасце цяпер ужо ў той кнізе шукаю…». Гэта кніга, створаная з метала на новагрудскім прадпрыемстве, на адной старонцы портрэт вялікага паэта, а на іншай — яго геніальныя радкі.